Jak powstaje próchnica zębów?

Czy wiesz, że próchnica to problem, który dotyczy ponad 90% dorosłych Polaków? Próchnica potrafi trwale uszkodzić zęby, a nieleczona doprowadzić do ich utraty oraz wielu dodatkowych problemów i schorzeń, również poza jamą ustną. Ile żyje bakterii w jamie ustnej? W naszych ustach bytuje ponad 300 gatunków bakterii, których łączna liczba oscyluje w okolicy 50 miliardów! Próchnicę wywołują jednak tylko niektóre z nich, a konkretnie te, które specjalizują się w rozkładaniu cukrów, produkowaniu kwasów organicznych i tworzeniu cukrów zewnątrzkomórkowych (glukanu i fruktanu). Szacuje się, że próchnica jest jednym z najczęściej występujących problemów zdrowotnych na świecie! Ponadto próchnica to choroba, która atakuje w każdym wieku, zarówno zęby mleczne, jak i zęby stałe. Jak powstaje próchnica? Jak szybko się rozwija? Jak możemy przeciwdziałać rozwojowi próchnicy?

Co to jest próchnica zębów?

Próchnica zębów jest chorobą zakaźną (łac. caries dentium), którą wywołują bakterie (przede wszystkim: L. acidophilus i Streptococcus mutant). Aby próchnica się rozwinęła potrzebne są węglowodany, którymi żywią się te drobnoustroje, a także czas oraz indywidualne uwarunkowania – tzw. skłonności osobnicze.

Pojedynczych drobnoustrojów nie da się oczywiście zobaczyć, ale bakterie próchnicotwórcze są podstawowym budulcem płytki nazębnej – stanowią aż 80% masy nieestetycznego, żółtego nalotu na powierzchni zęba. Pozostałe 20% to organiczne podłoże, dzięki któremu drobnoustroje łatwiej i skuteczniej przywierają do szkliwa zębów.

Leczenie próchnicy w Warszawie

leczenie próchnicy

Jak powstaje próchnica zębów?

Próchnica jest chorobą, która powstaje stopniowo, atakując kolejne warstwy i tkanki zębów.

Oto jak przebiega powstanie próchnicy krok po kroku:

  • Formowanie płytki nazębnej – w sprzyjających warunkach (dostęp do cukru i nieodpowiednie szczotkowanie zębów) bakterie mocno przywierają do zębów.
  • Płytka nazębna twardnieje i tworzy się kamień nazębny – to tarcza ochronna dla bakterii, które mogą swobodnie przenikać w głąb zębów.
  • Kwasy organiczne produkowane przez bakterie atakują szkliwo, niszcząc minerały twardych tkanek chroniące uzębienie – rozpoczyna się powstawanie ubytków.
  • Bakterie atakują zębinę – jest miękka i zdecydowanie krócej przeciwstawia się niszczącemu działaniu kwasów, zaatakowane zęby stają się wrażliwsze, mogą boleć, a  ubytki próchnicowe / dziury zaczynają być widoczne gołym okiem.
  • Drobnoustroje dostają się do miazgi zęba, czyli najgłębiej położonej tkanki zębowej, zawierającej nerwy i naczynia krwionośne – podrażniona przez bakterie miazga puchnie powodując ból, który może być odczuwany nie tylko w obrębie danego zęba, ale również poza nim (promieniowanie bólu do kości szczęki lub żuchwy); zachowanie zęba na tym etapie wymaga zastosowanie leczenia kanałowego.
  • Zniszczenie korzenia zębowego przez próchnicę oznacza najczęściej konieczność usunięcia zęba.

Jak szybko rozwija się próchnica?

Próchnica rozwija się stosunkowo wolno – zdecydowanie szybciej na zębach mlecznych niż na zębach stałych. Na tempo rozwoju schorzenia wpływ mają również osobnicze uwarunkowania (m.in. pH w jamie ustnej, ilość śliny) dieta i higiena jamy ustnej. Ubytki w zębach mogą pojawić się w ciągu kilku miesięcy lub kilku lat od momentu zachorowania na próchnicę.

Ze względu na szybkość rozwoju próchnicy – chorobę dzieli się na:

  • próchnicę ostrą (szybki rozwój, występuje przede wszystkim u osób młodych, na słabo zmineralizowanych zębach),
  • próchnicę przewlekłą (wolny przebieg, najczęściej związany z odkładaniem się zębiny wtórnej, która spowalnia postęp choroby),
  • próchnicę zatrzymaną (rozwój próchnicy ulega zatrzymaniu, najczęściej w efekcie wdrożenia bardziej zaawansowanych i skuteczniejszych zabiegów higienicznych),
  • próchnicę kwitnącą (szybki rozwój próchnicy, która obejmuje równocześnie wiele zębów, najczęściej związany ze złą higieną i nadmiernym spożyciem słodyczy).

zapobieganie próchnicy

Zapobieganie próchnicy – jak się przed nią chronić?

Ryzyko próchnicy można minimalizować stosując odpowiednią profilaktykę.

W profilaktyce próchnicy kluczowe są:

  • Właściwa higiena jamy ustnej – regularne szczotkowanie zębów (dwa razy na dobę), mycie zębów z użyciem najwyższej jakości pasty do zębów (w jej składzie koniecznie powinien być fluor) i nici dentystycznych, a także sięganie po płyny do płukania jamy ustnej.
  • Odpowiednio zbilansowana dieta – wybieranie produktów, które mają pozytywny wpływ na stan zębów, z minimalną ilością cukrów, które stanowią podstawową pożywkę dla bakterii, unikanie bardzo kwaśnych soków i potraw, unikanie produktów lepkich (przywierających do tkanek twardych zęba) i tych, które łatwo mogą utkwić w szczelinach między zębami. Żucie gumy bez cukru po posiłkach pozwala usunąć resztki pokarmów z zębów i zwiększyć ilość śliny w jamie ustnej.
  • Regularna kontrola zdrowia jamy ustnej – wizyty u stomatologa pozwalają ocenić ryzyko próchnicy, wykryć pierwsze objawy próchnicy (zanim drobnoustroje pokonają twarde tkanki zębów) i wdrożyć niezbędne leczenie, hamując demineralizację szkliwa.

Jak próchnica wpływa na organizm?

Nieleczona próchnica to problem, który może rzutować nie tylko na nasz wygląd i samopoczucie, ale również zdrowie całego organizmu. Zdrowe zęby umożliwiają prawidłowe gryzienie i rozdrabnianie pokarmów. Jeśli cierpimy na bolesne ubytki w zębach – pokarm może być niewystarczająco rozdrabniany, a to z kolei obciąża nasz układ pokarmowy. Nieleczone schorzenia próchnicowe przekładają się na zwiększone ryzyko wystąpienia chorób ogólnoustrojowych, układu krążenia i nerek, a także problemów okulistycznych czy ze stawami.

Jak leczyć próchnicę?

Nie ma lekarstwa na próchnicę – najlepszym sposobem walki z tą choroba zębów są opisane wyżej działania profilaktyczne. Leczenie próchnicy to zadanie dla stomatologa, który dysponuje szeregiem narzędzi i metod, które pozwalają skutecznie leczyć próchnicę na różnych etapach jej zaawansowania. W zależności od wielkości ubytku, dentysta może usunąć zepsutą / dotknięta próchnica powierzchnię zęba, oczyścić dokładnie ząb, a następnie założyć plombę. W przypadku rozległych zniszczeń np. zębów trzonowych konieczne może być odbudowanie korony lub jej założenie. Jeśli próchnica dotarła do korzeni zęba – lekarz będzie musiał przeprowadzić leczenie kanałowe.

Unikaj przyczyn próchnicy i nie dokarmiaj bakterii cukrem! Postaw na odpowiednio zbilansowaną dietę, która zaspokoi wszystkie potrzeby Twojego organizmu – na każdy mikroelement. Regularnie odwiedzaj gabinet stomatologiczny i dbaj o higienę zębów, dziąseł i języka!